Grondige analyse als startpunt
We begonnen met een analyse van de situatie in het buitengebied. Hiervoor stelden we een analysedocument (zie website van de gemeente) en hielden een enquête onder agrariërs. Op basis van deze inzichten formuleerden we discussiepunten voor het nieuwe beleid.
Samen met de gemeentelijke projectgroep verkenden we de beleidsopties, met als resultaat een contouren-document. Dit bespraken we met een brede meedenkgroep: ondernemers uit het gebied, belangenorganisaties en externe deskundigen. Ook de gemeenteraad en de provincie dachten in deze fase mee.
Van contouren naar concreet beleid
De input uit de gesprekken verwerkten we in een conceptversie van het VABplus-beleid. We toetsten het opnieuw bij projectgroep en meedenkgroep. Zo ontstond een breed gedragen beleidsstuk.
VAB-beleid met 4 uitgangspunten
Het beleid richt zich op herontwikkeling van agrarische en voormalig agrarische erven. Centraal staat de versterking van de omgevingskwaliteit. Vier uitgangspunten vormen de basis:
- In het beleid staat de versterking van de omgevingskwaliteit centraal. Of anders gezegd: de maatschappelijke meerwaarde. Naarmate de meerwaarde groter is, is de ontwikkelingsruimte ook groter.
- Het beleid moet breed inzetbaar zijn, dus ook voor agrarische bedrijven die willen omvormen zonder te slopen en voor voormalige bedrijven met een woon- of andere bestemming waar nog veel voormalige bedrijfsgebouwen aanwezig zijn. De vraag moet voorop staan of op die locatie kwaliteitswinst is te behalen. Als dat zo is, biedt het beleid ruimte om die winst ook te kunnen behalen.
- Er is geen limitatieve lijst van toegestane functies, het beleid toetst op effecten. Zo blijft er ruimte voor innovatieve ideeën. Niet de aard van de functie is het meest bepalend, maar de gevolgen van de nieuwe functie voor de omgeving. Wel zijn sommige functies meer en minder kansrijk.
- De maat en schaal van een VAB-ontwikkeling is van groot belang. Deze moet passen binnen de specifieke kwaliteiten per deelgebied.
Basisregeling en plusregeling bij extra versterking omgevingskwaliteit
De opzet van het beleid is dat we werken met een basisregeling en een plusregeling, waarin extra ontwikkelingsmogelijkheden ontstaan, mits er ook extra wordt geïnvesteerd in de omgevingskwaliteit. Daarbij is sloop van overtollige gebouwen het uitgangspunt. Via de plusregeling kan de aanvrager daarvan onderbouwd afwijken. Bij hergebruik voor wonen is de regeling zo opgezet dat het bouwen van meerdere kleine woningen wordt gestimuleerd in de vorm van bijvoorbeeld schuurwoningen.
Provincie Utrecht geeft ruimte
De provincie Utrecht stimuleert herbestemming via het programma Erven met Perspectief – VAB aanpak 2024–2026 (meer informatie vind je hier). De gemeente Utrechtse Heuvelrug benut deze ruimte actief door nieuw beleid te maken. De provinciale handreiking gaf inspiratie voor de opzet van het VABplus-beleid. Inmiddels is een wijziging van de omgevingsverordening in voorbereiding die goed aansluit bij het nieuwe beleid van Utrechtse Heuvelrug.
Ook wat betreft de concrete uitvoering van dit beleid hebben we de gemeente ondersteund met advisering over de implementatie en juridische verankering van dit beleid. Dit gaat bijvoorbeeld over de wijze waarop je het besluitvormingsproces vormgeeft. Zo zijn we als bureau van begin tot eind betrokken geweest bij dit project.
